Guillelmi de Ockham Summa totius Logicae: Pars III-1
[CAP. 3. DE SYLLOGISMIS FACTIS IN PRIMA FIGURA]
Istis visis videndum est primo de syllogismo primae figurae. Et
est primo sciendum quod, cum dictum sit omnes syliogismos pri-
mae figurae regulari immediate per dici de omni vel per dici de nullo,
oportet circa modos primae figurae servare duo principia.
Primum est quod maior sit propositio universalis. Si enim maior
esset particularis, patet manifeste quod talis discursus non posset regulari
per dici de omni nec per dici de nullo. Tunc enim aliquis syllogismus
regulatur per dici de omni quando per primam propositionem deno-
tatur de omni illo de quo dicitur subiectum here dici praedicatuni, et
per secundanl propositionem denotatur subiectum primae propositionis
vere dici de aliquo assumpto. Sicut per istam propositionem 'omnis
homo est animal' denotatur quod de quocumque dicitur 'homo' de
eodem dicitur 'animal'; per istam autem secundam 'Sortes est homo'
denotatur quod 'homo', qui fuit subiectum primae propositionis, vere
dicitur de Sorte; propter quod evidenter sequitur quod hoc praedica-
tum 'animal' vere dicitur de Sorte. Et ideo iste syllogismus est regulatus
per dici de omni 'omnis homo est animal; Sortes est homo; igitur Sortes
est animal'.
Et eodem modo, proportionaliter, dicendum est de syllogismo re-
gulato per dici de nullo. Sed nihil tale potest denotari per propositionem
particularem, igitur numquam propositio particularis potest esse maior
in prima figura.
Ex eodem patet quod minor semper debet esse affirmativa, quia
semper per mniorem debet denotari quod illud quod in prima proposi
tione fuit subiectum vere praedicatur de aliquo determinato assumpto,
quod non potest esse nisi per propositionem affirmativam.
Ex praedictis sequitur quod in prima figura sunt tantum quatuor
modi in quibus fiunt utties coniugationes. Nam combinando duas pro
positiones per universalem et Particularem, per affirmativam et negati
vam, sexdecim erunt combinationes, quarum duodecim peccabunt con
tra praedicta principia. Quod patet sic. si sint duae propositiones, aut
utraque est universalis aut utraque particularis, aut una universalis et
alia particularis. Si autem utraque sit universalis, aut utraque est affirma
tiva aut utraque negativa, aut una affirmativa et alia negativa. Si utraque
sit affirmativa, sic est primus modus et utilis, si utraque sit negativa, sic
est alia coniugatio et est inutilis, quia habet minorem negativam. Si una
sit affirmativa et alia negativa, aut maior est negativa et minor affirma
tiva, vel e converso; si primo modo, habetur tertia coniugatio, et est
utilis; si e converso, est quarta et inutilis, quia habet minorem negativam.
Si utraque sit propositio particularis, sic fiunt quatuor combinationes
per affirmativam et negativam, sicut prius, sed omnes erunt inutiles, quia
omnes habebunt maiorem particularem.
Si autem una sit universalis et alia particularis, aut maior est univer-
salis et minor particularis, aut e converso. Si primo modo, aut utraque
est affirmativa et habetur nona coniugatio et utilis, aut utraque negativa,
et est decima coniugatio et inutilis, quia minor est negativa. Aut una
est affirmativa et alia negativa, et tunc est aut maior affirmativa et minor
negativa, et est undecima coniugatio et inutilis, quia minor est negativa;
aut maior est negativa et minor affirmativa, et est duodecima coniugatio
et utilis. Si autem maior sit particularis et minor universalis, sic fiunt
quatuor combinationes per affirmativam et negativam, sed omnes erunt
inutiles, quia quaelibet illarum habet maiorem particularem.
Ex quibus omnibus manifeste patet quod tantum sunt quatuor modi
utilium coniugationum, scilicet primus et tertius et nonus et duodecimus.
Duodecim vero alii sunt inutiles, quia soli quatuor possunt regulari per
dici de omni vel per dici de nullo; aii non possunt, quia semper habent
maiorem particularem vel minorem negativam, quorum utrumque
repugnat syllogismo regulato per dici de omni vel per dici de nullo.
Tabula Capitulorum Summae Logicae
Index textuum electronicorum
ad AKAI-KEN(Lingua Japonica)
ad AKAI-KEN(Lingua Latina)